Terug - Item van de maand november 2020

Een uniform van Wilhelm II, keizer van Duitsland en koning van Pruisen van 1888 tot 1918, is een van de meest bijzondere stukken die tijdelijk aan de collectie in Oorlogsmuseum Eyewitness zijn toegevoegd. Het uniform is in bruikleen ontvangen van Museum Huis Doorn.

Het einde van de Eerste Wereldoorlog en de daarop volgende ontwikkelingen in Duitsland vormen de opmaat tot de Tweede Wereldoorlog. In deze context wordt het uniform van Wilhelm II in het museum getoond. Maar welke rol speelde de ooit zo machtige keizer nog in 1918?

De regeerperiode van Wilhelm II wordt getypeerd als een periode waarin hij door middel van militaire agressie, expansionisme en imperialisme Duitsland meer macht en aanzien probeerde te verschaffen in Europa en de wereld. Met deze Weltpolitik zette hij de machtsverhoudingen op scherp en zorgde hij ervoor dat andere Europese grootmachten als Engeland en Frankrijk het Duitse keizerrijk steeds meer als een bedreiging gingen zien.

Hoewel Wilhelm II de invloed van Duitsland in de wereld probeerde te vergroten, was zijn macht in Duitsland zelf tanende. Gedurende het verloop van de Eerste Wereldoorlog raakte hij zijn macht zelfs volledig kwijt aan de generaals Von Hindenburg en Ludendorff.

De inmiddels machteloze keizer zag zich aan het einde van oktober 1918 genoodzaakt naar het Duitse militaire hoofdkwartier in het Belgische Spa te vluchten omdat hij in Duitsland vreesde voor zijn leven. De toenemende onlusten en opstanden, die uiteindelijk uitmondden in de Novemberrevolutie van 1918, brachten ook de positie van de Duitse adel en die van keizer Wilhelm II in het bijzonder aan het wankelen.

De ontwikkelingen volgden elkaar in snel tempo op. Op 9 november 1918 werd Wilhelm II afgezet als staatshoofd. Omdat een terugkeer naar het onrustige Duitsland uitgesloten was en hij ook vreesde om door de overwinnaars Engeland en Frankrijk aangeklaagd te worden voor Duitse misdaden tijdens de Eerste Wereldoorlog, werd besloten naar het neutrale Nederland uit te wijken.

Op 10 november 1918 kwam hij per trein aan op het station van het Zuid-Limburgse Eijsden en vroeg in Nederland politiek asiel aan. In het statige Huis Doorn zou hij, omgeven door de luxe en grandeur van zijn voormalige paleizen, leven tot aan zijn dood in 1941. Hij zette nooit meer voet op Duitse bodem.

Op het moment dat Wilhelm II in Eijsden uit de trein stapte, stapte hij ook van het wereldtoneel. Zijn uniform herinnert daarmee aan dit kantelpunt in de historie: het einde van het Duitse keizerrijk en de chaotische overgang naar de democratische Weimarrrepubliek. Een republiek die echter door al haar politieke, economische en sociale problemen de voedingsbodem bleek te zijn voor de NSDAP en een nieuwe allesvernietigende oorlog in Europa.