Terug - Item van de maand juli 2022

Na de start van operatie Barbarossa, de Duitse aanval op de Sovjet-Unie, rukten eenheden van de Wehrmacht in juli 1941 in een ongekend tempo op. Een enorme hoeveelheid manschappen en materieel waren verdeeld over drie legergroepen en daarmee betrokken bij een offensief dat zich uitstrekte van de Finse Golf in het noorden tot de Zwarte Zee in het zuiden.

Vanwege de omvang van de operatie en de grote afstanden die in korte tijd werden afgelegd, was een goede samenwerking tussen de verschillende wapens zeer belangrijk. Dit vormde een uitdaging voor de officieren die hiermee belast waren, waarbij zij afhankelijk waren van eigen waarneming maar meer nog vanuit de informatie die zij vanuit hun eenheden aangeleverd kregen.

Voor de letterlijke waarneming van het slagveld maakte de Duitse landmacht veel gebruik van een op het eerste gezicht merkwaardig vormgegeven optische verrekijker: het Scherenfernrohr SF. 14 Z. Gi. Deze kijker was door de Duitse firma Zeiss reeds in de Eerste Wereldoorlog ontwikkeld en werd door verschillende fabrikanten ook tijdens de Tweede Wereldoorlog voor het Duitse leger geproduceerd.

De twee, ongeveer 50 centimeter lange armen van deze verrekijker vallen het meest op. Dit kenmerkende ontwerp had twee functies. Ten eerste bood de verrekijker de mogelijkheid om, met beide armen in verticale positie, te observeren vanuit een verdekte positie zoals een loopgraaf. Hiermee diende de kijker als een periscoop. Ten tweede gaf de verrekijker de mogelijkheid om, met beide armen in horizontale positie, een optische afstandsmeting uit te voeren.

Beide functies waren van waarde voor de infanterie in bijvoorbeeld het aanvragen van vuursteun door de artillerie. Het Scherenfernrohr is daarmee een voorbeeld van een instrument dat Duitse militairen ter beschikking hadden om de eerder genoemde samenwerking tussen verschillende wapens goed op elkaar af te kunnen stemmen. Iets wat tijdens de gehele oorlog maar zeker gedurende het omvangrijke en snelle offensief in de beginfase van operatie Barbarossa essentieel was.