Terug - Item van de maand april 2020

Voor de voeten van de Nederlandse militair die in Oorlogsmuseum Eyewitness in de zwarte zaal staat opgesteld, ligt een rood blikje chocolade. Deze ‘manoeuvre chocolaad’ werd door producent Kwatta voor de krijgsmacht gemaakt. De chocolade was op alle kazernes en legerterrein verkrijgbaar en was ondanks het feit dat deze door de soldaten zelf moest worden gekocht een zeer geliefde aanvulling op de legermaaltijden en -rantsoenen.

Kwatta was voorafgaande aan de Tweede Wereldoorlog de grootste chocoladeproducent van Nederland en was een van de eerste fabrikanten die een puntensysteem introduceerde waarmee gespaard kon worden voor een gratis chocoladereep of het zeer gewilde ‘Kwatta soldaatje’. Dit droeg alleen maar bij aan de hoge populariteit van het merk. De grote waarde van de chocoladereep voor het Nederlandse leger lag daarom niet zozeer in de daadwerkelijke voedingsbijdrage maar veel meer nog aan het effect van de reep op het moreel van de troepen.

Daarmee neemt het blikje dat in het museum getoond wordt de bezoeker ook mee terug naar april 1940, een maand waarin het Nederlandse leger al meer dan een half jaar volledig gemobiliseerd was. Al naar gelang de beschikbaarheid van vaak schaarse middelen en de beperkende wet- en regelgeving werden de gemobiliseerde dienstplichtigen in die periode geconfronteerd met de vaak als saai of nutteloos ervaren instructies, oefeningen en het aanleggen of op orde brengen van verdedigingsstellingen en -linies. De mentale gesteldheid van de militairen begon daar onder te lijden. Het feit dat het Nederlandse leger als gevolg van het voor de Tweede Wereldoorlog gehanteerde dienstplichtsysteem voor een groot deel bestond uit ‘oudere’ militairen, droeg hier voor een belangrijk deel aan bij. Ondanks verloven begonnen deze militairen in april 1940 hevig terug te verlangen naar hun vaak jonge gezin en baan in de burgermaatschappij.

De ‘manoeuvre chocolaad’ herinnert zodoende niet alleen aan de iconische chocolade zelf maar meer nog aan de manier waarop met dergelijke kleine dingen geprobeerd werd de geestelijke kracht van de Nederlandse militairen op peil te houden. Iets wat in april 1940, slechts enkele weken voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Nederland, maar al te belangrijk bleek.